Sức Mạnh "Bộ Ba Mới" Của Xuất Khẩu Trung Quốc
Sức Mạnh "Bộ Ba Mới" Của Xuất Khẩu Trung Quốc
Xu hướng xuất khẩu Trung Quốc đang thay đổi
Trung Quốc đang dẫn đầu thị trường xuất khẩu với ba sản phẩm mũi nhọn: xe điện (EV), pin lithium và thiết bị năng lượng mặt trời. Nhóm sản phẩm này không chỉ giúp nền kinh tế lớn thứ hai thế giới gia tăng kim ngạch xuất khẩu mà còn khiến phương Tây cảnh giác trước sự trỗi dậy mạnh mẽ của nền công nghiệp công nghệ cao Trung Quốc.
Theo số liệu từ Tổng cục Hải quan Trung Quốc (GAC), năm 2023, kim ngạch xuất khẩu của nước này đạt kỷ lục 5.980 tỷ USD. Đáng chú ý, ba sản phẩm thuộc nhóm "bộ ba mới" lần đầu tiên vượt mốc 1.000 tỷ nhân dân tệ (gần 140 tỷ USD), tăng gần 30% so với cùng kỳ năm trước. Trong 9 tháng đầu năm 2024, nhóm này tiếp cận hơn 200 thị trường, mang về hơn 107 tỷ USD.
"Bộ ba mới" thay thế "bộ ba cũ"
Trước đây, xuất khẩu của Trung Quốc dựa vào "bộ ba cũ" gồm dệt may, nội thất và thiết bị gia dụng – những ngành công nghiệp thâm dụng lao động, tận dụng lợi thế chi phí thấp. Tuy nhiên, sự chuyển đổi từ "bộ ba cũ" sang "bộ ba mới" phản ánh bước tiến vượt bậc của Trung Quốc trong chuỗi giá trị toàn cầu.
Tu Xinquan, Viện trưởng Viện Nghiên cứu WTO Trung Quốc, nhận định sự phát triển của "bộ ba mới" đến từ những đột phá trong công nghệ, số hóa và xu hướng xanh hóa sản phẩm. Ông cho rằng pin lithium, xe điện và thiết bị năng lượng mặt trời hiện có tốc độ tăng trưởng vượt trội, đẩy mạnh sự mở rộng thị trường quốc tế.
Yếu tố giúp "bộ ba mới" cất cánh
1. Chính sách hỗ trợ dài hạn từ chính phủ
Trung Quốc đã đầu tư mạnh vào năng lượng tái tạo từ đầu những năm 2000:
2005: Ban hành Luật Năng lượng tái tạo.
2007: Đưa năng lượng tái tạo thành chiến lược quốc gia.
2008: Dành 5% gói kích thích kinh tế (tương đương 210 tỷ nhân dân tệ) để phát triển công nghệ xanh.
2012: Hoàn thiện chuỗi cung ứng ngành công nghiệp quang điện mặt trời.
2015: Khởi động chiến lược "Made in China 2025", đẩy mạnh sản xuất công nghệ cao.
Theo Ngân hàng đầu tư Natixis (Pháp), Trung Quốc hiện gần như độc quyền trong xuất khẩu tấm pin mặt trời (chiếm 84% thị phần toàn cầu). Đối với pin lithium-ion và xe điện, Trung Quốc lần lượt chiếm 52,3% và 23,4% thị phần.
2. Nội địa hóa và quy mô sản xuất lớn
Trung Quốc sở hữu chuỗi cung ứng tích hợp từ khai thác nguyên liệu thô đến sản xuất sản phẩm hoàn chỉnh. Điều này giúp giảm thiểu chi phí, tạo lợi thế cạnh tranh mạnh mẽ. Ngoài ra, quy mô thị trường nội địa khổng lồ cũng tạo động lực lớn cho các doanh nghiệp mở rộng sản xuất.
Theo Li Shuo, cố vấn chính sách toàn cầu của Greenpeace Đông Á, sự hỗ trợ tài chính và trợ cấp lớn từ chính phủ giúp các công ty Trung Quốc duy trì chi phí thấp và đạt hiệu suất sản xuất cao.
Thách thức từ các rào cản thương mại quốc tế
Dù có lợi thế xuất khẩu, Trung Quốc đang đối mặt với nhiều chính sách bảo hộ từ Mỹ và châu Âu:
Mỹ:
Tăng thuế nhập khẩu xe điện Trung Quốc lên 100%.
Tăng thuế nhập khẩu pin lithium-ion lên 25%.
Đánh thuế 50% đối với tấm wafer năng lượng mặt trời và polysilicon (hiệu lực từ 1/1/2025).
Liên minh châu Âu (EU):
Áp thuế lên tới 45% với xe điện nhập khẩu từ Trung Quốc.
Canada: Áp thuế 100% với ôtô điện Trung Quốc từ tháng 10/2023.
Thổ Nhĩ Kỳ: Đánh thuế cao đối với pin, xe điện và thiết bị điện mặt trời từ tháng 6/2024.
Theo Zhou Mi, nhà nghiên cứu tại Học viện Thương mại và Hợp tác kinh tế quốc tế Trung Quốc, mặc dù đối mặt với hàng rào thuế quan ngày càng siết chặt, nhu cầu đối với "bộ ba mới" vẫn rất lớn. Ông cho rằng các biện pháp bảo hộ thương mại không thể làm suy giảm vai trò của Trung Quốc trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Triển vọng tương lai của "bộ ba mới"
Các chuyên gia nhận định rằng "bộ ba mới" sẽ tiếp tục là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế Trung Quốc:
Theo Oxford Economics, xe điện, pin lithium và thiết bị năng lượng mặt trời hiện đóng góp 11% GDP Trung Quốc. Con số này dự kiến đạt 25% GDP vào năm 2027, bù đắp sự suy giảm từ lĩnh vực bất động sản.
Alex Wang, chuyên gia Trường Luật UCLA, cho rằng Mỹ và châu Âu khó có thể cạnh tranh với Trung Quốc trong lĩnh vực này do không có cùng điều kiện thuận lợi về chính sách và chi phí sản xuất.
Dù phải đối mặt với nhiều "gió ngược" từ thương mại quốc tế, Trung Quốc vẫn nắm giữ lợi thế chiến lược trong cuộc đua năng lượng sạch. Sự phát triển của "bộ ba mới" không chỉ giúp Trung Quốc củng cố vị thế xuất khẩu mà còn góp phần thúc đẩy chuyển đổi xanh toàn cầu.